Testy wodorowo-metanowe stanowią jedną z nieinwazyjnych, bezpiecznych i prostych do przeprowadzenia metod diagnostycznych wielu powszechnych schorzeń gastroenterologicznych, w tym przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO – z ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth), nietolerancji węglowodanów (np. laktozy, fruktozy) czy dysfunkcji lub zmian w pasażu ustno-kątniczym.
Autorzy wielu badań wskazują na konieczność jednoczesnego pomiaru wodoru i metanu w badanej próbie. Wykazano bowiem, iż wodór często jest zużywany przez archeony, które wykorzystują 4 mole wodoru do produkcji 1 mola metanu. Dlatego też, gdy wytwarzany jest metan, prawdopodobnie nastąpi zmniejszenie ilości wytwarzanego wodoru, w wydychanym powietrzu. Zatem wykonanie testu wodorowo-metanowego znacząco poprawia jego czułość. Metanogeny występują u około jednej trzeciej wszystkich dorosłych ludzi; w związku z tym istnieje znaczne prawdopodobieństwo, że SIBO z przewagą wytwarzanego metanu oraz nietolerancje węglowodanów mogą częściowo pozostać niezdiagnozowane, jeśli zastosuje się jedynie prosty wodorowy test oddechowy.
Test wodorowo-metanowy polega na pomiarze gazów wytwarzanych w jelicie, które dyfundują do krążenia ogólnoustrojowego i są wydychane przez płuca. Osoby zdrowe mają średnio około 100 ml gazów jelitowych, na które składa się głównie z wodór (H2), dwutlenku węgla (CO2) i metan (CH4), oraz w mniejszej ilości tlenu (O2), azot (N2), siarkowodór (H2S), indol, skatol i amoniak (NH3). Spośród wyżej wymienionych gazów aktualnie wodór oraz metan są rutynowo mierzone w klinicznych testach oddechowych. Bakterie w jelitach wytwarzają wodór oraz metan podczas fermentacji węglowodanów. Mogą to robić tylko wtedy, gdy węglowodany w diecie nie są wchłaniane w jelicie cienkim i niestrawione przemieszczają się wzdłuż przewodu pokarmowego do jelita grubego. Większość wytworzonego przez bakterie metanu i wodoru jest wchłaniana przez wyściółkę jelita grubego do krwiobiegu. Gaz jest następnie transportowany do płuc i wydychany. Zatem jedynym źródłem tych gazów w wydychanym powietrzu może być fermentacja bakteryjna w jelicie.
Wodorowe testy oddechowe stanowią nieinwazyjną metodę diagnostyczną, służącą do oceny poziomu wodoru w powietrzu wydechowym, po przyjęciu przez pacjenta substratu (laktozy, fruktozy, sacharozy lub innych). Substancje te w warunkach fizjologicznych są rozkładane przez bakterie jelitowe. Badanie pozwala stwierdzić czy proces trawienia i wchłaniania węglowodanów przez organizm przebiega prawidłowo. Przy zaburzeniach procesów trawienia i wchłaniania lub przy nadmiernym rozroście flory bakteryjnej jelit (SIBO), cukry te są metabolizowane przez bakterie jelitowe z produkcją wodoru, który razem z krwią transportowany jest do pęcherzyków płucnych i wydalany na zewnątrz przez układ oddechowy.
Wodorowo- metanowe testy oddechowe są nieinwazyjną i bezpieczną metodą badania, mimo to istnieją nieliczne przeciwskazania do ich wykonania. Do najważniejszych przeciwskazań bezwzględnych należy dziedziczna nietolerancja fruktozy oraz zdiagnozowana lub podejrzana hipoglikemia poposiłkowa. Przeciwwskazania względne to antybiotykoterapia (w ciągu ostatnich 4 tygodni przed badaniem) kolonoskopia (w ciągu ostatnich 4 tygodni przed badaniem) ileostomia (z wykluczeniem testu w kierunku przerostu bakteryjnego jelita cienkiego).
DIAGNOSTYKA SIBO
Kwaśne środowisko żołądka przyczynia się do neutralizacji większości bakterii pochodzących z żywności. Zatem w proksymalnej części jelita cienkiego (dwunastnica i jelito czcze) stwierdza się stosunkowo niską liczbę bakterii szacowaną na 103–104, w dystalnym odcinku – 108, natomiast w jelicie grubym – 1010–1012w 1g lub 1 ml treści jelitowej. Jednak u pacjentów z achlorhydrią (brakiem wytwarzania kwasu w żołądku) stężenie bakterii w początkowym odcinku jelita cienkiego wzrasta co może skutkować ich nadmierną kolonizacją w tym odcinku przewodu pokarmowego. Ponadto stany spowolnionego pasażu jelitowego wynikające np. z niedoczynności tarczycy, uszkodzeniem wędrującego kompleksu motorycznego oraz patologiami związanymi z nieszczelnością zastawki krętniczo-kątniczej pozwalają bakteriom na wnikanie do jelita cienkiego z okrężnicy. Zmienione warunki wynikające z różnorodnych schorzeń pozwalają na wzrost liczby bakterii do ponad 105 (100 000) kolonii na ml treści jelitowej, co definiuje się jako „przerostem bakterii w jelicie cienkim”. Prowadzi to do występowania objawów podobnych do tych obserwowanych w zespole złego wchłaniania disacharydów. SIBO negatywnie wpływa również na przyswajanie niektórych witamin, zaburza wchłanianie kwasów tłuszczowych oraz innych składników pokarmowych zwykle wchłanianych w jelicie czczym. Jest to zatem poważne zaburzenie trawienne, które można skutecznie leczyć, ale tylko wtedy, gdy zostanie prawidłowo zdiagnozowane. Aktualnie proponuje się dwie metody wykrywania przerostu bakterii za pomocą testów oddechowych. Pierwsza metoda wykorzystuje glukozę, która jest wchłaniana w jelicie cienkim zanim dotrze do okrężnicy. Druga metoda wykorzystuje laktulozę, która zwykle nie jest hydrolizowana, dopóki nie dostanie się do okrężnicy.
W Klinice Salvita testy wodorowo-metanowe przeprowadzone są za pomocą analizatora gazowego QuinTron BreathTracker S.C., wykorzystującego technikę współczynnika korekcji CO2 w celu zminimalizowania błędu spowodowanego niemożnością precyzyjnego pobrania próbek. Dzięki temu wynik badania jest dokładniejszy i bardziej wiarygodny.
Test oddechowy w naszej placówce przeprowadzany jest z użyciem laktulozy. Badanie trwa około trzech godzin, a próbki oddechowe pobierane są w 20 minutowych odstępach czasowych. Do badania należy przystąpić po odpowiednim przygotowaniu (dokładne instrukcje Pacjent otrzymuje po zarejestrowaniu się na test oddechowy).